kitap alıntısı #90, Putların Alacakaranlığı (ya da Çekiçle Felsefe Yapmanın Yolları) - Friedrich Nietzsche

Güzel ve çirkin: Bizim güzellik anlayışımızdan daha çok koşula bağlı ya da diyelim ki daha dar kafalı bir şey yoktur. Kim bu anlayışı, insanın insandan aldığı hazdan ayrı düşünmeye çalışırsa ayaklarının altındaki zemini hemen yitirecektir. “Özünde güzel” yalnızca bir sözdür, kavram bile değildir. İnsanoğlu, güzellikte kusursuzluğun ölçüsünü bulur; bazı durumlarda güzelliğinden dolayı kendine tapınır. Hiçbir tür kendi kendini bu derece olumlayamaz. Onun en derindeki içgüdüsü, varlığını koruma ve neslini sürdürme içgüdüsü, bu tür yüceltme biçimleriyle kendini gösterebilir. İnsanoğlu, dünyanın güzellikle dopdolu olduğuna inanır, onu yaratanın kendisi olduğunu unutur. Dünyaya güzellik bağışlayan tek balına kendisidir, ah! Çok insanca, bütünüyle pek insanca bir güzellik… İnsanoğlu temelde kendi yansımasını eşyada bulur, kendi resmini yansıtan her şeyi güzel kabul eder. “Güzel” yargısı onun türünün zarafet budalalığıdır… Küçük bir işkillenme kuşkucunun kulağına şu soruyu fısıldayabilir: İnsanoğlu onu güzel kabul ettiği için mi güzelleşmiştir dünya? Dünyayı insanlaştırmıştır insanoğlu: Hepsi bu! Özellikle de insanoğlunun, güzelliğin örneği olduğunu hiç ama hiç kimse garanti edemez. Beğenisi daha yüksek bir yargıcın gözleriyle nasıl görünürdü kim bilir? Gözü kara mı? Yoksa kendini eğlendiren biri gibi mi? Ya da biraz keyfi mi? Ariadne, Naksos’taki ünlü sohbetlerinden birinde filozof sevgilisine, “Ey tanrısal Dionysos, neden kulağımı çekiyorsun?” diye sormuştu. “Senin kulaklarında mizah benzeri bir şey buluyorum Ariadne; biraz daha uzun olamazlar mıydı?”

Hiçbir şey güzel değildir, güzel olan yalnızca insandır: Estetik, bütünüyle bu saflığın üzerine kurulmuştur, bu saflık onun ilk olgusudur. Buna bir ikincisini ekleyelim: Hiçbir şey yozlaşmış bir insandan daha çirkin değildir.

- Friedrich Nietzsche, Bir Çağdışının Gezintileri, Putların Alacakaranlığı (ya da Çekiçle Felsefe Yapmanın Yolları)